Ιστορίες από το ARPoliS: Το «Απόστολος Νικολαΐδης», η Γερμανική Κατοχή και ο Εμφύλιος

Η παραδοσιακή έδρα του Παναθηναϊκού δεν είναι “ιστορική” μόνο για τα πρωταθλήματα και τους πανηγυρισμούς των φίλων της Αθηναϊκής ομάδας. Το Γήπεδο “Απόστολος Νικολαΐδης” ή “Λεωφόρος”, χτισμένο απέναντι από τα Προσφυγικά και τις Φυλακές Αβέρωφ (νυν Άρειος Πάγος) επί της Λεωφόρου Αλεξάνδρας, έχει αρκετές ιστορίες να διηγηθεί από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και την Γερμανική Κατοχή.

Με την είσοδο της Ελλάδας στον Β’ Π.Π, το γήπεδο επιτάχθηκε για να λειτουργήσει ως νοσοκομείο κι ορφανοτροφείο, ενώ αργότερα επιτάχθηκε από τους Ναζί. Ωστόσο την Άνοιξη του 1942, ο Παναθηναϊκός και η ΑΕΚ αποφάσισαν να διοργανώσουν φιλικό αγώνα ποδοσφαίρου για να ενισχύσουν με μέρος των εσόδων το νοσοκομείο “Σωτηρία” για τους ασθενείς από φυματίωση, που ανάμεσά τους ήταν και αθλητές. Οι Γερμανοί επενέβησαν ορίζοντας έναν ως διαιτητή έναν Αυστριακό αξιωματικό, ενώ απαίτησαν μέρος των εσόδων. Οι αρχηγοί των ομάδων, Κρητικός (ΠΑΟ) και Μαρόπουλος (ΑΕΚ) αποφάσισαν να μην πραγματοποιηθεί ο αγώνας και οι φίλαθλοι αφού συμφώνησαν προχώρησαν σε επεισόδια αγανάκτησης απέναντι στους κατακτήτες, προκαλώντας μια από τις μεγαλύτερες αντιπολεμικές διαδηλώσεις, όταν το πλήθος των 15.000 φιλάθλων κατευθύνθηκε προς την Ομόνοια. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο Κλεάνθης Μαρόπουλος: “…Βγήκαμε στον αγωνιστικό χώρο και οι δύο ομάδες μαζί, χαιρετίσαμε τους φιλάθλους, κι αντί ν’ αρχίσουμε τον αγώνα, ανεβήκαμε στις εξέδρες κι αρχίσαμε να εξηγούμε στον κόσμο τι ακριβώς είχε γίνει. Ο κόσμος δέχτηκε τις εξηγήσεις μας. Αυτό που επακολούθησε δεν μπορούσαμε να το φανταστούμε. Αγανακτισμένοι οι φίλαθλοι όρμησαν στον αγωνιστικό χώρο και κυριολεκτικά δεν άφησαν τίποτε όρθιο. Οι ξύλινες εξέδρες ξηλώθηκαν, τα δοκάρια ξεριζώθηκαν, συνθήματα υπέρ των ποδοσφαιριστών.Τα επεισόδια πήραν έκταση και γρήγορα σχηματίστηκε αντιφασιστική διαδήλωση, που έφτασε μέχρι την Ομόνοια. Οι φίλαθλοι-διαδηλωτές διαλύθηκαν μόνο με την εμφάνιση των γερμανικών δυνάμεων Κατοχής...”

Επίσης ενδιαφέρον παρουσιάζει η ιστορία του διευθυντή του γηπέδου, Αντώνη Βρεττού, ο οποίος είχε μετατρέψει κάποιους απρόσιτους χώρους του γηπέδου σε χώρους αντίστασης όπου μαζεύονταν και άκουγαν τα νέα από «λαθραία» ραδιόφωνα, αλλά έγινε γνωστός για μία άλλη του πράξη. Λίγο πριν αποχωρήσουν τα Γερμανικά στρατεύματα, στις 8 Οκτωβρίου 1944, ύψωσε την Ελληνική σημαία στο Γήπεδο κι έγραψε στον εξωτερικό τοίχο: «Την προσεχή Κυριακή μέγας ποδοσφαιρικός αγών Παναθηναϊκού – Αγγλικής Αεροπορίας. Ζήτω η Ελευθερία» κοινοποιώντας μάλιστα την ενέργειά του στον τότε δήμαρχο Αθηναίων Άγγελο Γεωργαντά.

Τέλος, στις 26 Ιανουαρίου 1949, η Λεωφόρος φιλοξένησε και τον φιλικό ποδοσφαιρικό αγώνα ανάμεσα στον Ολυμπιακό Πειραιώς και την Μικτή Μακρονήσου, την ομάδα που είχε προκύψει από τους εξόριστους κομμουνιστές στην Μακρόνησο. Στην “Μικτή”, που αναδείχθηκε νικήτρια με σκορ 2-1, αγωνίστηκαν γνωστοί ποδοσφαιριστές που φυλακίστηκαν λόγω των φρονημάτων τους, μεταξύ των οποίων και 4 πρώην παίκτες του Ολυμπιακού.

Περισσότερες μαρτυρίες, καθώς και πλούσιο πολυμεσικό υλικό για το “Απόστολος Νικολαΐδης” μπορείτε να βρείτε στο ARPoliS, στην διαδρομή “Κατοχή & Εμφύλιος”.